Szkic mobbingu

Czynniki wywołujące choroby (mobbing upośledza długoterminowo poczucie własnej wartości i powoduje występowanie stanów chorobowych) sprawiają, że w długim okresie czasu dochodzi do schorzeń zarówno o charakterze fizycznym, jak i psychicznym! Z tego powodu mobbing podczas obchodów setnego Niemieckiego Dnia Lekarza został sklasyfikowany jak „coraz bardziej palący” problem zdrowotny. Sformułowano również postulat wprowadzenia w Niemczech w życie programów mających na celu zwalczanie psychoterroru w miejscu pracy. Schorzenia wywołane lub pogłębiane przez zjawisko mobbingu rozwijają się najczęściej powoli.

Istniejący w Hamburgu telefon zaufania dla ofiar mobbingu po trzech latach działalności opublikował zebrane przez siebie informacje. Z 2100 osób, które się do niego zgłosiły: 31% uskarżało się na objawy psychosomatyczne takie jak depresja, leki i inne objawy stresu (nawet do przejściowego zaniku słuchu i załamania nerwowego) 25% uskarżało się na rozstrój żołądka 22% uskarżało się na zaburzenia snu 15% uskarżało się na ból i napięcie (od bólu głowy do przypadków reumatyzmu)  Niektóre ofiary mobbingu opuszczają miejsce pracy, rozwiązując umowę lub przechodząc na rentę. Wybierają to, nie mogąc znieść będących skutkiem prześladowań obciążeń oraz pogorszenia stanu zdrowia. Mobber osiąga w ten sposób swój cel.

Źródło: Hans- Jürgen Kratz „Mobbing. Rozpoznanie, reagowanie, zapobieganie“

Permanentny stres zbiera swoje żniwo niekoniecznie równomiernie czasowo na poziomie psychologicznym i fizjologicznym. Jednak jedno jest pewne silnie oddziałuje na te dwa elementy składowe człowieka i ma ogromną moc destrukcyjną. Natomiast cierpienie bez przyczyny jest jedną z najbardziej nieznośnych rzeczy. Często ofiara mobbingu nie zdaje sobie sprawy z wagi problemu nie rozpoznaje perwersyjności opresora. Tymczasem ataki  mobbera są zawoalowane i psychologiczne wyrafinowane. Zdarzenia wykraczające swoim rozmiarem poza zwykłe ludzkie cierpienie, prawie zawsze pozostawiają mniej lub bardziej trwałe ślady.

Mobbing jest przemocą psychologiczną zachodzącą pomiędzy co najmniej dwoma partnerami interakcji społecznej, systematycznie i celowo kierowaną przez prześladowcę (rzadziej prześladowców) przeciw ofierze (rzadziej ofiarom) w powtarzających się napaściach werbalnych i behawioralnych. Jest to zjawisko głównie subiektywne, a jego skutkiem jest obiektywnie zauważalna psychiczna destabilizacja ofiary, poczucie krzywdy i absurdu oraz przeżywanie silnego stresu psychologicznego. Mobbing jest procesem: systematycznie, w miarę eskalacji prześladowań, maleje u ofiary poczucie własnej wartości oraz kompetencji zawodowych i społecznych wraz ze wzrostem poczucia bezradności.

Równocześnie z narastaniem zjawiska u prześladowanej osoby stopniowo ujawniają się dolegliwości psychosomatyczne. Konsekwencją psychicznego znęcania się może być poważna choroba wymagająca specjalnego programu leczniczego. Osoby prześladowane cierpią na choroby układu pokarmowego, wrzodowe i różnego rodzaju bóle, stany lękowe, aż ostatecznie jest u nich zauważalny syndrom stresu pourazowego.  Częstotliwość i intensywność objawów zespołu stresu pourazowego (PTSD) u osób mobbingowanych można porównać jedynie z tymi, które prezentują kobiety zgwałcone. Porównanie wynika z tego, iż po sytuacji traumatycznej następuję długi proces działań między innymi urzędowych, w których często następuje naruszenie ich praw i godności osobistej. Stanowi to dodatkowy czynnik traumatyczny dla ofiar. Niekiedy osobnicy perwersyjni przewrotnie stawiają siebie w roli ofiary, a otoczenie często daje się zwieść tej wyrachowanej manipulacji. Stany napięcia nerwowego u ofiar wzmacniane są zazwyczaj natrętnymi myślami o upokorzeniach przeżytych w pracy lub odtwarzanie przykrych sytuacji w koszmarach sennych. Trudność sytuacji osoby mobbingowanej nie polega wyłącznie na doświadczeniu psychologicznej traumy, ale również na zagrożeniu statusu społeczno – ekonomicznego. Ofiara pozostawiona sama sobie nie ma szansy na zwycięstwo w tej nierównej i absurdalnej grze psychologicznej. Nie może jej wygrać nie wychodząc z gry, ale jest to desperackie rozwiązanie bo praktycznie jednoznaczne z rezygnacją z miejsca pracy. Aby tak się nie stało możliwe jest przerwanie gry za pomocą osób trzecich. Jednak często problem przez osoby trzecie jest minimalizowany, więc ofiara zazwyczaj z powodu wyczerpania psychicznego traci źródło utrzymania i boryka się z „urokami” bezrobocia. Wszystko to ma odbicie w kondycji psychicznej ofiary mobbingu zmuszonej do ciągłego przeżywania traumy. Ofiary znęcania psychicznego bardzo często popadają w depresję co w skrajnych przypadkach może prowadzić do samobójstwa. Powrót do równowagi psychologicznej i fizycznej jest długotrwały. Upłynie dość długi czas zanim ofiara będzie znów aktywna zawodowo i choć pewnie tak się stanie to przynajmniej w początkowym okresie pracy będzie nieufna i nie będzie wykazywała zaangażowania. A dane wydarzenia już nieodwracalnie zmienią pewne aspekty osobowości prześladowanej osoby.         

Skutków mobbingu jest cała masa mniej lub bardziej intensywnych i uderzających w ofiarę. Ja w tym tekście chciałam zrobić tylko drobne pociągnięcie ołówka do całego szkicu dla wiedzy obserwatora. Nie będąc świadoma w momencie, gdy to wszystko się wydarzało czym jest zjawisko mobbingu i jakie są jego skutki nie mogłam się ochronić. Nie wiedziałam co się ze mną dzieje, a działo się strasznie. Gdy byłam w Krakowie już w nowej pracy wybuchały silniej z zapóźnionym zapłonem wszystkie nagromadzone pokłady stresu i objawiły się fizycznie. Co później przez cały rok 2015 miało swoją historię walki o powrót do równowagi. Jeszcze dziś pisząc ten tekst, choć jest o wiele lepiej, wiem, że moja walka jeszcze trochę potrwa zanim wrócę do stanu społeczno – ekonomicznego sprzed tego wypadku.  Po czymś takim najtrudniej jest nauczyć się znów ufać ludziom.

Tytuł tekstu (klinkij jeśli chcesz przeczytać więcej): Apogeum. Opóżniony zapłon

*Źródła wykorzystane do tego tekstu: „Interpersonalna trauma mechanizmy i konsekwencje” redakcja naukowa Agnieszka Widera –Wysoczańska, Alicja Kuczyńska, Warszawa 2011; J. Marciniak „Przeciwdziałanie dyskryminacji w zatrudnieniu. Jak w praktyce zwalczać Mobbing i inne formy dyskryminacji?”; J. Marciniak „Przeciwdziałanie mobbingowi w miejscu pracy. Poradnik dla pracodawcy”; Hans –Jürgen Kratz „Mobbing, rozpoznanie, reagowanie, zapobieganie“; W. Kisiel –Dorohinicki „AntyMobbing walcz o swoje prawa”